
गुरु गोमके ताको दो पुन बोयहा बोहिन को तहे काना बहा,सोना,रघुनाथ आर दुबराज। 1913 माहीत रे डाहरडीह खोन पे किलोमीटर संगीन गंगोरिया यूपी इथुनसड़ा रे उड़िया पार्सि ते ऑल पड़हाअ सिकनत जीवन दो एतोहोत लगिन ताकि ना।
ओना तायनोम 1914-15 सहित रे बोहड़ादअ एम ई इथुनसड़ा खोन पास कातेअ बरिपदा स्कूल ऑफ मयूरभंज हाईस्कूल रे भर्ती लेनाय।ओना खोन गी 1924 सहित रे आड़ी नपाय ते मेट्रिक पास लेदय। अदो मेनखान कटीअ खोन गी मोने भीतिर रे तहे लेन ताया जनाम चिकि रेनाअ नितोअंग आर रेंगेअ।
ओना जनाम आयो चिकि रेनाअ रेंगेअ तेतंग मिटाव लगीअ बिधुचन्द्र तकिना आ दिल दाड़े हाथव काते 1925 माहीत रे सिंग निंदा कुरुमुटु घुटाव कातेअ किन बेनाव लेदा। आबो सनम खेरवाल मनमी खातिर जोनोम आयो चिकि ओलचिकि।
ओना तायनोम नुया कमी सेवा एतोहोब लेकाते 1929-30 माहीत रे गुरु गोमके दो रंगरायपुर कोर्ट रे गी किछू दिन की कमी लेदा।1930 माहीत रे मनमी लेखकूट माने सेंसेस रेनाअ कमी हो किन कोरा लेदा।
आर इना सेरमा गी बिहार पोनोत कूचुमपीड़ जमजोड़ा आतु रेनिअ मांझी दसमा बास्के रेन हुडिंग होपोन एरा नोहा बास्के सालाअ बापला नुतुम तोपोल सिकड़ी तकिन तोपोल जोडव लेना। साव ते घरोंच संसार जीवन हो एतोहोब लेन तकिना, 1931 माहीत रे एप्रेंटिक्स लेका ते भर्ती येना।
1932 माहीत रे एप्रेंटिक्स सिकनत मूचेत तायनोम आदों अकीनाअ ओड़ाअ रेगी लुगडीअ बनाव कमी किन एतोहोब लेदा।मेनखान 1933 माहीत रे गुरु गोमके ताकिन बाबा नंदलाल मुर्मु गोलपुर तायनोम संसार खरोंज रेनाअ सनामलेकानाअ अंगीमार अकीनाअ तरेन रे नूरकिना।
ओना ते रंगरायपुर सुर बादाम तडीय मण्डल यूपी स्कूल रे इंडस्ट्रियल लेका तिकीन बोहेल लेना। मेनखान मोने आदों मोने दो अंदाअ तवाअ दो कण तकिनाअ। ओलचिकि आखोर सनाम होड ताला रे चेअ लेका रे पासनव हुयुआ।
ओना ते 1936 माहीत रे नियोजन लगीअ ओल होड सेरेंग, नुतुम बरया पोताब किन ओल लेदा। आर आदिवासी लैक्चर सेमलेत मेन ते मित गावता किन बनाव लेदा।
1938 रे कट रेयाअ ओलचिकि आखोर छापाकोल मिसिंग किन तेयार लेदा। ओना छापा कोल मिसींग 1939 रे बदिपाड़ा रे सावना मुर्मु आय मामू तिकीनाअ गोड़ो सोपोहोत ते सनाम होड समांग रेकीन सोदोर लेदा।
इनाअ तायनोम आर हो रिकिड मोने ते ओलचिकि पासनव आर आबो सावता भले कमी खातिर 1939 रेगी बादाम तड़िया बागान रे मित मिदून किन दोहो लेदा।
आर ओना मिदून खोन ओल पासनव खातिर ओल समिति को तेयार राकाअ लेदा। 1942 सहित रे बिधु चन्दन गायन पोतोब किन ओल केदा उड़िया परसी ते। ओन पोतोब गी 1948 माहीत रे ओलचिकि आखोर तिकीन छापा सोदोर लेदा।
सावते खेरवाल बीर गायन पुथी ओल चेअ गीदरा लगीअ पोतोब आर हो आयमा पोतोब पुथी किन ओलहोटो वाकादा।
जहा कोदो आबो संतड़ी संवेद रेनाअ आड़ीअ दमन दुलील काना, 1943 रे जमशेदपुर रेनाअ कारणडीह रे चलन फ्रेश छापा खाना किन थापोल लेदा।
1946 माहीत रे प्रमोशन जाम कतेअ मरंग माछ लेका ते रंगरायपुर हाइस्कूल रेकीन बोहोल लेना। ओंडे खोन गी 6 फ़रवरी 1947 रे गुरु गोमके पंडित रघुनाथ मुर्मु तकिन दो गोटा भारत दिसोम ताला रे ओलचिकि पासनव आर सावता भली कमी खातिर मचेद रेनाअ कमी दोकिन बागी सरियेदा।
चेदाउन से मोने जीवी रे अकीन किन मेन कदा, जो की खेरवाल समाज संथाल ताला रे सिकनत आर जमीद बेगोर अबोवाअ समाज सावता दो बांग गी लहाआ।
ओन ते अकीन दिशोम संघर जिओन कमी होरा किन एतोहोब लेदा। 1938 माहीत रे पोरोम चरण मिधुन रे ओलचिकि आखोर रेनाअ कहानी किन लेय पासनव लेदा।
1949 रे मुनिराम बास्के गोमके या गोड़ो सोपोहत ते कलकत्ता झामापुकु लेन रेनाअ स्वदेसी फ़ौण्ड्री खोन ओलचिकि टेग मशीन किन बनाव होचोद कतेअ उड़ीसा रंगरायपुर रे प्रेस खुलवा रेनाअ किन कुरुमुटु लेदा।
इना तायनोम ओना प्रेस खोन परसी पोहा, परसी आपात एल्खा परसी इतुम दाड़े गी धोन आयमा पोतोब पुथी किन छापा सोदोर लेदा। सावते आतु के आतु, पीड़के पीड़ आयमा जायगा रे अकीन निजे जोग ते ओलचिकि पासनव आर ओल संवाद किन पुथी पोतोब को सनम होड ताला रे पासनव रेनाअ कमी किन साअ केदा।
1960 माहीत रे सावता सुसूरिया लेका ते गुरु गोमके दो आदिवासी समाज सिकनत लकतर गाव तकिन बनाव लेदा।जहा दो असिका नुतुम ते नीत हो तमाम भारत दिशोम ताला रे उपरूम मेनाअ ताया। आर नोवा दो उन ओकते ओड़ीसा पोनोत रेया ओल समिति आर बिहार पोनोत रेयाअ खेरवाल जरपा सेमलेद रेना जोपडा रूप तहेकाना।
1961 माहीत रेयअ 16 मार्च माहीत रे रायपुर बलिया ताड़ेकुमारदा आतुआ रे असेका सेमलेद रे गोलोज गायन सेरेंग मोड़े ताला ते ओलचिकि रेनाअ लाय लकती किन सोदोर लेदा।
1972 माहीत रेयअ नुय अप्रैल माहीत रे पश्चिम बंगला रेनाअ वर्धमान जिला दुर्गापुर अरा फूटबाल पुड़िया रे असेका सेमलेद रे गोलोच किन दोहो लेदा।
1975 माहीत रेयअ 19 खोन 25 फ़रवरी माहीत हाबीअ बदिपाड़ा कालीपुर रे पटुवा गीदरा को लगिद ओलचिकि चेमेअ अखड़ा माने ओरिएंटेसन कैंप किन सपड़ाव लेदा।
आर ओना कैंप खोन पटुआ गीदरा को ओलचिकि ते ओल पढ़ाव किन चेअ होचो लेअ कोवा। 1977 माहीत रे 18 फरवरी माहीत झलग्राम सुर बेतगुड़री डाही रे गोटा भारत जगात आदिवासी हेलमेल रे सेटेर ताहे कते ओलचिकि आखोर चेदाअ संतड़ी सिकनत रे जरूर काना ओना कथा को सड़ेश लोकतीन सनाम होड रेकीन लेय सोदोर लेदा।
आर ओना हेलमेल रेगी ओना बेतकुंडरि डाही रेगी संतड़ी बितडगड़, बितडगड़ रेना धीरी किन धापोल लेदा। इना तायनोम 1978 माहीत रेयाअ 30 अप्रैल माहीत रे हुगली जिला खोंडेन रे पश्चिम बंगाल असेका सेमलेद रेनाअ मिदून रे होडमों जीवी रे रुवा हासू सहाव कतेअ हो किन सेटेर तहेकना।
1979 माहीत रेनाअ 17 नंबर माहीत पुरुलिया जिला उड़ा थाना रेयाअ केंदवाना डाही रे सय सय हजार हजार मनमी ताला रे पंडित रघुनाथ मुर्मु गोमके दो पश्चिम बंगला पोनोत रेगी उन ओक्तों मुख्यमंत्री मनोतन ज्योति बसु गोमके तकिन दो पोनोत पहटा खोन मोन सिरपा किन एम चलावादेया।
पश्चिम बंगला असेका मुडुत सेमलेत पहटा खोन हो 1980 माहीत रेनाअ 9 मार्च रे बकुड़ा जिला सरया मिसोम डाही रे गुरु गोमके दो गुणमानव सरहव को एम चल कादेया।
इना तायनोम 1982 माहीत रेनाअ पोयला फरवरी माहीत हिलोअ सेताअ इरल टाडांग ओक्ते ओल गुरु गोमके दो आबो सनाम को बागी कतेअ नोवा धुड़ी धरती खोन अड़ीअ संगीन किन दनंग सारी लेना।
मेनखान अकीनाअ जाती लगी समाज लगीअ सावता लगीअ, नपाय भले कमी होरा खातिर नित हो आबो सनाम मनमीय मोने कोड रे, मोने कोचा रे बोंगा लेका किन बसा सरिएना आरकिन बसा तहेनगिया।